اپیدمی

سارا عباسیان
۱۹ آبان  —  ۳ آذر، ۱۳۹۶
-1 × UndergroundGF × Ground Floor

جنگ همواره از موضوعات مهم آثار هنری بوده است، از ادبیات و نقاشی گرفته تا مجسمه سازی و تئاتر. در طول تاریخ، نهادهای قدرت هنرمندانی را به خدمت گرفته و به خط مقدم اعزام کرده‌اند تا آنچه را می‌بینند ثبت کنند. بنابراین، به تصویر کشیدن شکوه و رنج های جنگ موضوع مشترک فعالیت‌های هنری بوده و البته همچنان مورد توجه هنرمندان معاصر است، چراکه امروز نیز جوامعی به دلیل جنگ های مسلحانه ویران می‌شوند و بهای هنگفتی را چه به لحاظ انسانی و اجتماعی و چه به لحاظ سیاسی و اقتصادی می‌پردازند. بر اساس تخمین‌ها، بیش از چهار میلیون نفر در درگیریهای خشونت‌بار بعد از جنگ جهانی دوم کشته شده‌اند.
سارا عباسیان با تمرکز بر مناقشات، طراحی‌هایی را خلق کرده و در آن‌ها به ریشه دارترین دلایل جنگ پرداخته است: خصومت‌های تاریخی، درماندگی اقتصادی، بی‌عدالتی اجتماعی و سرکوب سیاسی. هنرمند ما را تشویق می‌کند که در عواقب کوتاه و بلند مدت جنگ تامل کنیم. او جانوران عجیب و غریب و افراد پریشان و مضطربی را خلق کرده که در دشوارترین شرایط ممکن قرار گرفتند: جنگ، یعنی بوته ای که بیشترین سیاه بختی‌ها و نیز بیشترین فضایل بشر را نمایان می‌کند.
عباسیان دیدگاه‌های خود از جنگ و نقش ملت‌ها و افراد را در قالب سه مجموعه بیان کرده است. ایده‌ی اصلی این سه مجموعه خشونت، جنگ، کشتار و قتل‌عام است. مجموعه‌ی اول با عنوان «شب کورها به‌هم رحم نمی‌کنند» خفاش‌های شبح آسایی را به تصویر می‌کشد که «همجنس خوار» هستند، به این معنی که هم نوعان خود را می‌خورند. قسمت دوم «گرانش تباهی ناپذیر» نام دارد که در آن لاک پشت های بی‌سر و یا چندسر دیده می‌شوند که بر اثر جنگ تغییر شکل یافته‌اند. «اپیدمی» عنوان سومین مجموعه است که در آن به جای حیوانات، این بار انسان‌ها به تصویر کشیده شده‌اند. در این طراحی‌ها، مگس‌های غول‌آسا با انسان‌های به ظاهر دیوانه ترکیب شده‌اند. می‌توان تصور کرد که افراد تصویر شده در این آثار، به شدت آسیب دیده‌اند، برای همیشه از کار افتاده‌اند و متحمل زخم‌های روحی شده‌اند، چراکه به مشاهده یا حتی شرکت در اعمال هولناک و خشونت‌بار وادار شده‌اند.
عباسیان در «اپیدمی» به این نکته اشاره می‌کند که بی‌رحمی و خشونت انسان در استفاده از بیماریهایی که حشرات ناقل آن هستند، مسیر جنگ‌های بزرگ را عوض کرده: از کارزار نظامی ناپلئون تا استحکامات جنگ جهانی اول و نبرد حشرات در جنگ جهانی دوم: هواپیماهایی که کک‌های ناقل طاعون را رها می‌کردند، تجهیزاتی که ده‌ها میلیون سوسک گرسنه را برای از بین بردن محصولات کشاورزی پرورش می‌دادند و اردوگاه‌هایی که پزشکان در آن‌ها شپش‌های ناقل بیماری را روی زندانیان آزمایش می‌کردند.
اینها تنها نمونه‌هایی معدود از روش‌های خلاقانه، وحشتناک و قدرتمندی هستند که انسان‌ها به عنوان سلاح‌های جنگی و ابزار شکنجه و ایجاد رعب و وحشت استفاده می‌کنند. درگیری‌های مسلحانه تاثیرات مخرب بسیاری بر شهرها، زیرساخت‌ها، سلامت عمومی و نظم اجتماعی می‌گذارد. در مواردی، حتی تخریب برنامه ریزی شده‌ی محیط زیست به عنوان یکی از فنون جنگی به کار رفته، مانند مورد مرز شیلی و آرژانتین در دهه‌ی ۱۹۷۰. تاثیر سلاح‌های بیولوژیک، شیمیایی و اتمی بر محیط زیست فاجعه بار است. عباسیان ما را وادار به دیدن این عواقب غیرمستقیم جنگ می‌کند؛ عواقبی که عموما نادیده گرفته می شوند.

مجموعه‌ها